Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΑΥΤΟΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Α. Ιστορική ανασκόπηση
Β. Οι μορφές οργάνωσης των Απόδημων Ελλήνων
Γ. Απογραφή πληθυσμού Απόδημου Ελληνισμού



Ο Απόδημος Ελληνισμός που υπολογίζεται ότι υπερβαίνει τα 6.000.000 (αντικείμενο που διαπραγματεύεται το ειδικό πρόγραμμα "Ληξιαρχείο του Ελληνισμού"). Κάθε υπολογισμός είναι κατά προσέγγιση, χωρίς να υπάρχει μέχρι στιγμής ενιαία και ασφαλής μεθοδολογία καταμετρήσεων, μιας και σοβαρές δυσχέρειες ανλα περιοχές δεν επιτρέπουν την εξαγωγή σοβαρών τεκμηριωμένων αναλύσεων και συμπερασμάτων.

Οι χώρες στις οποίες ο Ελληνισμός παρουσιάζει τα μεγαλύτερα μεγέθη του είναι οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Γερμανία, οι χώρες της Κοινοπολιτείας Ανεξρτήτων Κρατών και η Ν.Αφρική.

Α. Ιστορική ανασκόπηση
Τα Ελληνικά μεταναστευτικά ρεύματα αποτελούν ιστορικά καταγεγραμμένη πραγματικότητα, τόσο κατά την αρχαία ιστορία του τόπου μας, όσο και κατά τη σύγχρονη περίοδο. Μια ιστορική ανασκόπηση του ελληνικού μεταναστευτικού ρεύματος στην σύγχρονη Ελλάδα θα ξεκινούσε από τον 18ο- 19ο αιώνα την εποχή που δημιουργούνται οι ελληνικές παροικίες στην Ιταλία, Αυστροουγγαρία, Μολδαβία, Βόρεια Βαλκάνια, Αγγλία, Γαλλία και τέλος, την Αίγυπτο και τις Ινδίες. Η ελληνική διασπορά των χρόνων εκείνων, δραστηριοποιήθηκε κυρίως στο χώρο του διεθνούς εμπορίου. Το επίκεντρο δραστηριότητας ήταν η Αυστροουγγαρία η οποία αποτελούσε το διεθνές εμπορικό κέντρο του 18ου αιώνα. Αργότερα το 19ο αιώνα με τη βιομηχανική επανάσταση, το κέντρο βάρους της οικονομικής ζωής μετατοπίστηκε, με αποτέλεσμα οι ηπειρωτικές παροικίες που δεν είχαν πρόσβαση στην θάλασσα έπεσαν σε παρακμή.

Στη περίοδο, που συμπίπτει με την ελληνική επανάσταση και την απόκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας, σημαντική οικονομική ανάπτυξη γνωρίζουν οι παροικίες της Αιγύπτου, Συρίας, Λιβάνου και Μεσοποταμίας, που βοηθούν στην εξάπλωση και ισχυροποίηση της ελληνικής ναυσιπλοΐας. Παράλληλα καθώς η αστική επανάσταση εμφανίζεται με ιδιαίτερο σφρίγος και στις διεθνείς σχέσεις των Ευρωπαϊκών Κρατών αναπτύσσουν δραστηριότητες, οι Ελληνες αναπτύσσουν και τραπεζιτικές συναλλαγές.

Η διόγκωση του Ελληνισμού εκτός Ελλάδος αρχίζει με την σταδιακή παρακμή των ανωτέρω παροικιών και την εμφάνιση μεταναστευτικών ρευμάτων προς όλα τα σημεία της υδρογείου.

Από το τέλος, λοιπόν, του περασμένου αιώνα και μετά καταγράφονται δύο βασικά μεταναστευτικά ρεύματα:

Η τελευταία περίοδος μπορεί να περιγραφεί ως εξής:
Το διάστημα από το 1955 έως το 1959 με κύρια κατεύθυνση τις υπερπόντιες χώρες και το Βέλγιο.
Από το 1959 έως το 1966 με κύρια κατεύθυνση την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας.
Από το 1967 έως το 1968 με κύρια κατεύθυνση τις υπρπόντιες χώρες (λόγω της οικονομικής ύφεσης στην Ευρώπη).
Από το 1969 έως το 1973 με κύρια κατεύθυνση την Δυτική Ευρώπη (όπου πλέον σημειώνεται οικονομική ανάκαμψη) και τέλος
Από το 1973 έως το 1977 όπου πλέον μειώνεται η μεταναστευτική κίνηση και εμφανίζεται υπερτερούσα η παλλινόστηση, φαινόμενο που παρατηρείται μέχρι τις μέρες μας, με τη μαζική επιστροφή των Ποντίων από τις χώρες της Κοινοπολιτείας.

Β. Οι μορφές οργάνωσης των Απόδημων Ελλήνων είναι κυρίως οι εξής:


Το σύνολο των οργανώσεων υπολογίζεται σε 3.000. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γεν. Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού είναι 2877 και διακρίνονται σε 952 κοινότητες, 974 εθνικοτοπικές οργανώσεις και 951 διάφοροι σύλλογοι.

Πρώτη βαθμίδα οργάνωσης είναι οι Ελληνικές Κοινότητες (οι Ελληνες μιας πόλης του εξωτερικού) ή οι εθνικοτοπικοί σύλλογοι (οι Ελληνες μιας πόλης του εξωτερικού, που κατάγονται από μία συγκεκριμένη στενότερη ή ευρύτερη περιοχή της Ελλάδας-χωριό, νομός, διαμέρισμα).

Δεύτερη βαθμίδα είναι η Ομοσπονδίες των παραπάνω οργανώσεων, που υπάρχουν σε εθνικό επίπεδο της χώρας υποδοχής (π.χ. Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων Γερμανίας, Ομοσπονδία θρακικών Συλλόγων Γερμανίας κλπ).

Τρίτη βαθμίδα είναι οι συνομοσπονδίες, που λειτουργούν σε διεθνές επίπεδο (Παμμακεδονική, Πανηπειρωτική, Παμμεσηνιακή κ.λ.π.).

Από άποψη τυπολογίας η Κοινότητα αποτελεί μία οργάνωση "ομπρέλλα", δηλαδή έχει πολλαπλούς σκοπούς και δε διακρίνεται από λειτουργική εξειδίκευση. Οι υπάρχουσες κοινότητες παρουσιάζουν αναμφίβολα ουσιώδεις διαφορές, μπορούν δε με ορισμένα κριτήρια, να ταξινομηθούν σε τρείς κύριες κατηγορίες:


Γ. Απογραφή πληθυσμού Απόδημου Ελληνισμού.
Η καταγραφή του συνόλου των Απόδημων είναι ιδιαίτερα δύσκολη να γίνει γιατί υπάρχουν πολλές παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Εντοπίζονται συγκεκριμένα προβλήματα όπως:

Είναι φανερό ότι μόνο κατά προσέγγιση μπορεί να δοθεί μία εικόνα του αριθμού του Απόδημου Ελληνισμού. Βασισμένοι λοιπόν, στα στοιχεία των απογραφών των χωρών υποδοχής, στις εκτιμήσεις των ελληνικών προξενικών αρχών και στους υπολογισμούς των ομογενειακών φορέων παρατίθεται ο ακόλουθως πίνακας:

Βόρεια Αμερική 3.000.000-3.500.000
Λατινική Αμερική 60.000
Αφρική 170.000
Ασία 36.000
Πρώην Ε.Σ.Σ.Δ-Αν.Ευρώπη 800.000-1.000.000
Δυτική Ευρώπη 500.000-600.000
Ωκεανία 780.000
ΣΥΝΟΛΟ 5.315.000 - 6.020.000

Το σύνολο των οργανώσεων- τοπικού ή περιφερειακού χαρακτήρα- των απόδημων Ελλήνων αποτελούν τα "Δίκτυα του Ελληνισμού".


Send mail to mfa@mfa.gr