Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων

Τα γεγονότα στο Πολυτεχνείο Θεσσαλονίκης
του Σπύρου Κουζινόπουλου

Είχε και η Θεσσαλονίκη το δικό της "Πολυτεχνείο", τις δικές της μεγάλες αντίστοιχες αντιδικτατορικές- και πολύ λίγο μέχρι σήμερα γνωστές- εκδηλώσεις. Βέβαια, τα γεγονότα στην Πολυτεχνική Σχολή Θεσσαλονίκης, εκείνο το σημαδιακό Νοέμβρη του 1973, δεν ήταν στην ίδια έκταση με τα αντίστοιχα γεγονότα της Αθήνας, ούτε είχαν τις ίδιες πανελλαδικές διαστάσεις, ούτε θύματα.

Παρ΄όλα αυτά όμως, η αντιδικτατορική εξέγερση και στο Πολυτεχνείο της μακεδονικής πρωτεύουσας, αποτέλεσε ένα σπουδαίο αντιφασιστικό γεγονός που καταχωρήθηκε με χρυσά γράμματα στο βιβλίο της πάλης του λαού μας, ενάντια στην ξενοκίνητη δικτατορία της χούντας.

Ενα λάθος τακτικής και μια μηχανιστική μεταφορά της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, της Αθήνας και στη Θεσσαλονίκη, απο την επιτροπή κατάληψης, στέρησαν τη δυνατότητα ευρύτερης λαϊκής συμμετοχής στα γεγονότα της Θεσσαλονίκης, καθώς την περίοδο εκείνη, η Πολυτεχνική Σχολή βρίσκονταν στο πιο απομακρυσμένο σημείο της πανεπιστημιούπολης, χωρίς δρόμους προσπέλασης. Ομως αυτό, δεν σημαίνει πως η εξέγερση των φοιτητών του Α.Π.Θ. ήταν ασήμαντη. Ισα- ίσα μάλιστα, καθώς τα γεγονότα υπήρξαν απόρροια του φοιτητικού αντιδικτατορικού κινήματος που αναπτύχθηκε στα χρόνια της δικτατορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

H συμμετοχή φοιτητικών αντιδικτατορικών οργανώσων, κυρίως της "Αντι-Εφεε" και του Ρήγα Φεραίου σε όλη τη διάρκεια της δικτατορίας ήταν πάρα πολύ σημαντική, λέει ο οδοντίατρος Γιάννης Βασιλειάδης, τέως αντιδήμαρχος Ευόσμου, αναφέροντας ως παράδειγμα τη δραστηριότητα των δύο οργανώσεων στο ψευτοδημοψήφισμα της χούντας. Εκείνη την ημέρα, κρεμάστηκαν δεκάδες πανώ, διανεμήθηκαν εκατοντάδες τρυκάκια και προκηρύξεις, μοιράστηκε ο παράνομος τύπος.

"Υπάρχουν περιοχές ολόκληρες, όπως το Φάληρο και η Αγία Τριάδα, όπου κάθε μήνα ρίχναμε στα γραμματοκιβώτια αντιδικτατορικό υλικό. Και βέβαια, αποκορύφωμα όλης αυτής της δραστηριότητας ήταν οι εκδηλώσεις της Θεσσαλονίκης. Αν και υπάρχουν πολλοί στη Θεσσαλονίκη που δεν ξέρουν ότι έγιναν ανάλογες εκδηλώσεις και στην πόλη μας. Και μπορεί να μην είχαμε τους νεκρούς, αλλά και τους τραυματίες, τις συλλήψεις, το ξύλο, το μάζεμα στην ασφάλεια τα είχαμε όλα αυτά", προσθέτει.

Φοιτητικές εκδηλώσεις, αρχίζουν να εμφανίζονται στη Θεσσαλονίκη μαζικά από τις αρχές του 1972, αρχικά σαν αντίδραση στις συνελεύσεις που προσπάθησαν να πραγματοποιήσουν οι εγκάθετοι της χούντας στους κλαδικούς συλλόγους, όπου υπήρξε η πρώτη μαζική παρέμβαση των δημοκρατικών φοιτητών, κατά της παρωδίας των εκλογών που έγιναν το φθινόπωρο του 1972 μέσα σε ένα όργιο τρομοκρατίας απο ασφαλίτες, τραμπούκους και λοκατζήδες μέσα στο πανεπιστήμιο. Και οδηγούμαστε πλέον στο μεγάλο άνοιγμα και τη μαζικοποίηση του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος από την άνοιξη του 1973.

Στα τέλη του Φλεβάρη του 1973 οργανώνεται μια πρώτη μεγάλη ανοιχτή εκδήλωση του αντιδικτατορικού φ.κ με αφορμή τη συγκέντρωση της φυσικομαθηματικής σχολής του Α.Π.Θ. Μετά τη κατάληψη της Νομικής στην Αθήνα, η διορισμένη από τη χούντα διοίκηση της ΦΕΑΠΘ, προσπάθησε να συγκαλέσει συγκέντρωση στη ΦΜΣ της Θεσσαλονίκης με σκοπό να εγκρίνει τα μέτρα στράτευσης των φοιτητών και να καταδικάσει την κατάληψη της Νομικής.

Αυτή η συγκέντρωση, με τη μαζική συμμετοχή των δημοκρατών φοιτητών, μετατράπηκε στην πρώτη μεγάλη αντιδικτατορική συγκέντρωση των φοιτητών στη Θεσσαλονίκη. Την άλλη ημέρα έγιναν συγκρούσεις στη ΦΜΣ με συνέπεια να τραυματιστεί σοβαρά στο κεφάλι ο Βασίλης ο Μπελαής.

Τα γεγονότα της Αθήνας, εκείνο τον ηρωικό Νοέμβρη του 1973, έγιναν γνωστά στη Θεσσαλονίκη την Πέμπτη 16 Νοέμβρη. Και μάλιστα οι ειδήσεις που κατέφθαναν έλεγαν ότι πέρα απο την κατάληψη του Πολυτεχνείου στην Αθήνα, υπάρχει κατάσταση ξεσηκωμού. Ετσι για τους φοιτητές της Θεσσαλονίκης ήταν αυτονόητο, ότι εφ΄όσον η Αθήνα ξεσηκώθηκε και οι Θεσσαλονικείς χωρίς χρονοτριβή έπρεπε να ακολουθήσουν.

Ετσι αμέσως τα βλέμματα όλων στράφηκαν προς το πανεπιστήμιο. Και συνέπεσε τις μέρες εκείνες να γίνονται συνελεύσεις σχολών στο Πολυτεχνείο γεγονός που ευνόησε την κατάληψη. Από την Παρασκευή 17 Νοέμβρη το πρωϊ, άρχισαν να εισέρχονται μαζικά οι φοιτητές στην Πολυτεχνική Σχολή Θεσσαλονίκης. Οι φοιτητές της κάθε σχολής έκαναν συνελεύσεις εκλέγοντας την επιτροπή τους και από αυτές τις επιτροπές στη συνέχεια εκλέχτηκε και η Κεντρική Συντονιστική Επιτροπή της κατάληψης, της οποίας το πρώτο μέλημά της, ήταν να οργανώσει τις λειτουργίες μέσα στο χώρο του Πολυτεχνείου. Ετσι, δημιουργήθηκαν επιτροπές περιφρούρησης, σίτισης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

Το απόγευμα, νωρίς, όταν πια είχε πλημμυρίσει το Πολυτεχνείο από τους φοιτητές, άρχισε και η πολιορκία του χώρου από την ασφάλεια. Νωρίς μάλιστα, οι αστυνομικοί, αφού έσπασαν με τούβλα και πέτρες τα παράθυρα από την πίσω πλευρά του Πολυτεχνείου, προσπάθησαν να μπούνε μέσα, αποκρούστηκαν όμως από τους συγκεντρωμένους φοιτητές.

Γύρω στις 7 με 8 το βράδυ, άρχισε να λειτουργεί και ο ραδιοφωνικός σταθμός που είχε εγκατασταθεί στα υπόγεια της Αρχιτεκτονικής Θεσσαλονίκης. Κατά τις 9 μ.μ, άρχισαν να καταφθάνουν οι ειδήσεις από την Αθήνα ότι γίνονται συγκρούσεις, ότι υπάρχουν νεκροί και τραυματίες.

"Παρ΄όλα αυτά, ήταν τέτοιο το ηρωϊκό κλίμα που είχε δημιουργηθεί στους συγκεντρωμένους φοιτητές, ώστε αν και υπήρχε η δυνατότητα να απομακρυνθούν, από κανενός το μυαλό δεν πέρασε η σκέψη για αποχώρηση, ούτε υπήρξε ηττοπάθεια και πανικός. Αντίθετα, ψύχραιμα αντιμετώπισαμε την κατάσταση", λέει ο Γιάννης Βασιλειάδης.

Από τα μεσάνυχτα, πέρα απο την αστυνομία και τους εγκάθετούς της ο χώρος του Πολυτεχνείου είχε περικυκλωθεί και από στρατό. Από λοκατζήδες και τεθωρακισμένα.

Η εκκένωση του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης, έγινε στις 4 το πρωϊ του Σαββάτου, κάτω απο την απειλή ότι τα άρματα μάχης θα αρχίσουν τον κανονιοβολισμό της Σχολής. Ηδη, είχαν καταφθάσει τα τανκς μπροστά στην πύλη του Πολυτεχνείου και γύρω ήταν παραταγμένοι οι λοκατζήδες και οι αστυνομικοί. Μετά από αυτό υπήρξε συνεννόηση αστυνομία και φοιτητών ότι δεν θα υπάρξουν συλλήψεις και με αυτό τον όρο άρχισε η εκκένωση. Ομως η συμφωνία αθετήθηκε και έτσι, εκείνο το βράδυ στην έξοδο του Πολυτεχνείου πιάστηκαν 250 συνολικά άτομα τα οποία και μεταφέρθηκαν στην ασφάλεια.

Λίγο αργότερα 14 από τους φοιτητές και εργάτες, που μετείχαν στα γεγονότα του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης, συνελήφθησαν για την αντιδικτατορική τους δραστηριότητα μέσα από τις γραμμές της Αντι-Εφεε και της ΚΝΕ και μετά απο άγρια βασανιστήρια, κλείσθηκαν στις στρατιωτικές φυλακές Θεσσαλονίκης.

Η χούντα όμως δεν πρόλαβε να τους δικάσει, όπως σκόπευε, αλλά κατέρρευσε στις 24 Ιουλίου 1974 και έτσι μερικές μέρες αργότερα αφέθηκαν ελεύθεροι. Επρόκειτο για τους: Ακριτίδη Παναγιώτη, Βασιλείου Στέλιο, Βασιλειάδη Γιάννη, Γαλανό Χρήστο, Γκαγκανιάρα Αλέκο, Δεμουρτζίδη Βασίλειο, Ιωαννίδη Δημήτριο, Κοκολίδη Γρηγόρη, Καπλάνη Νίκο, Μπετσιμέα Γεράσιμο, Νάσκο Ρούλη, Οικονόμου Πέτρο, Τερζή Περικλή, Υψηλάντη Κούλη.