Μακεδονία, το μήλο της έριδος

      Ο αγώνας για την απελευθέρωση της Μακεδονίας από την οθωμανική κυριαρχία άρχισε ταυτόχρονα με την επανάσταση στη νότιο Ελλάδα το 1821, όμως δεν είχε αίσιο τέλος, ενώ οι εξεγέρσεις της περιόδου 1830-1860 δεν πρόσφεραν τίποτε περισσότερο από σφαγές, λεηλασίες και τρομοκρατία των χριστιανικών πληθυσμών. Ένα ακόμη ελληνικό κίνημα ξέσπασε στη Μακεδονία το 1877, αλλά η εξέγερση δεν κατόρθωσε να λάβει σημαντικές διαστάσεις. Όμως τώρα πλέον οι Έλληνες δεν ήταν μόνοι τους στον αγώνα για επικράτηση στη Μακεδονία.

      Ήδη από τον 19ο αι. οι εθνικές επιδιώξεις των βαλκανικών κρατών κάνουν την εμφάνισή τους και έρχονται σε αντιπαράθεση μεταξύ τους. Είχε συμβάλλει, όμως, πρωτύτερα κι η ενοποίηση του βαλκανικού χώρου μέσα στα πλαίσια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, η οποία επέτρεψε την κινητικότητα των βαλκανικών λαών. Έλληνες από τη Μακεδονία και την Ήπειρο εγκαταστάθηκαν στη Σερβία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία και Βούλγαροι κατέβηκαν στη Μακεδονία ενισχύοντας το ήδη υπάρχον σλαβικό στοιχείο.

      Η εθνική αφύπνιση των Βουλγάρων που συντελέστηκε στα μέσα του 19ου αι. και η εμφανής υποστήριξή τους από τη Ρωσία τους έφερε σε αντιπαράθεση με το Πατριαρχείο Κων/πολης και τους Έλληνες που μέχρι τότε είχαν πλήρη οικονομική, κοινωνική, πολιτική και εκπαιδευτική κυριαρχία στη Βαλκανική. Οι Βούλγαροι στα 1870 απέκτησαν χωριστή εκπαιδευτική εκπροσώπηση με την ίδρυση της Εξαρχίας και στα 1878 ξεχωριστό κράτος με τη δημιουργία της Βουλγαρικής Ηγεμονίας.

      Οι επιδιώξεις των Βουλγάρων δεν περιορίζονταν μόνον στην ενσωμάτωση των εδαφών της σημερινής Μακεδονίας. Αντίθετα ονειρεύονταν μια μεγάλη Βουλγαρία, που θα περιλάμβανε τη σημερινή Βουλγαρία, τη Δοβρουτσά, τη Μακεδονία και τη Θράκη και η οποία είχε γίνει προσωρινά πραγματικότητα το 1877 με την υπογραφή της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, που τερμάτιζε τη ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1876-77.

      Οι βουλγαρικές επιδιώξεις είχαν ως αποτέλεσμα την αρχή του ελληνοβουλγαρικού ανταγωνισμού για επικράτηση στη Μακεδονία. Ο ανταγωνισμός αυτός επικεντρώθηκε στην προσπάθεια απόκτησης εθνικής συνείδησης από τους χριστιανούς κατοίκους της Μακεδονίας. Ιδιαίτερα δε των σλαβόφωνων που κατοικούσαν στην κεντρική ζώνη της Μακεδονίας, μια ζώνη που εκτεινόταν προς νότο από την Καστοριά, την Κοζάνη, τα Γιαννιτσά και τη Ζίχνη Σερρών και προς βορρά από το Μοναστήρι, τον Περλεπέ, τη Στρώμνιτσα, το Μελένικο και το Νευροκόπι.

      Το Πατριαρχείο και η Εξαρχία προσπάθησαν να κερδίσουν τους χριστιανικούς πληθυσμούς της Μακεδονίας κυρίως με την αποστολή ιερέων και δασκάλων, ίδρυση εκκλησιών και σχολείων.

      Ο εκκλησιαστικός διαχωρισμός των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας σε Πατριαρχικούς και Εξαρχικούς έλαβε τη μορφή της εθνικής αντιπαράθεσης μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων, διότι η διάκριση των πληθυσμών δεν γινόταν με βάση την εθνική ταυτότητα, αλλά με τη θρησκευτική επιλογή. Έτσι οι Πατριαρχικοί ταυτίζονταν με τους Έλληνες και οι Εξαρχικοί με τους Βουλγάρους.


© 1997 Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων