01 Nοεμβρίου 1999

---

Συνέντεύξη ΥΠΕΞ Γ. Παπανδρέου στην εφημερίδα «Die Tageszeitung»

Η εφημερίδα Die Tαgeszeitung (taz) δημοσιεύει σήμερα την συνέντευξη που παρεχώρησε o ΥΠΕΞ κ. Γ. Παπανδρέου στον δημοσιοyράφο Niels Kadritzke.

Ο έλληνας ΥΠΕΞ Γεώργιος Παπανδρέου θέλει για την Τουρκία καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ χώρας, το οποίο θα πρέπει να παραχωρηθεί σύμφωνα με τα ισχύοντα για όλες τις υποψήφιες χώρες κριτήρια της Κοπεγχάγης Στη συνέντευξή του με την taz ο Έλληνας ΥΠΕΞ ελπίζει σε μία τουρκική «χειρονομία καλής θέλησης».
(Η χειρονομία) αυτή προετοιμάζεται

taz : Κύριε Παπανδρέου, σημαντικό στόχο της κυβέρνησής σας αποτελεί η ένταξη στην ΟΝΕ μέχρι το 2001. Ο στόχος αυτός είναι ρεαλιστικός;

Παπανδρέου : Εiναι ρεαλιστικός, επειδή έχουμε σχεδόν εκπληρώσει τα κριτήρια της ΟΝΕ. Σε περίπτωση που δεν συμβεί κάτι απρόβλεπτο, υπολογίζουμε ότι τον Ιούνιο του 2000 θα ληφθεί απόφαση για την ένταξη της Ελλάδος (στην ΟΝΕ) στις αρχές του 2001.

taz : Η Ε.Ε. βρiσκεται προ της διαμόρφωσης μιας κοινής εξωτερικής πολιτικής. Εδώ, πρόκειται και για περιορισμό της δυνατότητας προβολής βέτο από τα μεμονωμένα μέλη. Θα μπορούσε η Ελλάδα να ζήσει (με αυτή την εξέλιξη);

Παπανδρέου : Το δικαίωμα προβολής βέτο επί θεμάτων εθνικού συμφέροντος δεν μπορεί να καταργηθεί απλά δι’ αποφάσεως. Αυτό μπορεί να προκύψει μόνον μέσω μιας πραγματικής σύγκλισης των εθνικώv συμφερόντων. Η διαδικασία αυτή βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, αλλά θα διαρκέσει πιο πολύ.

taz : Που βλέπετε τέτοιου είδους πραγματική σύγκλιση συμφερόντων;

Παπανδρέου : Στην Ε.Ε. διεξάγονται συζητήσεις σχετικά με το εάν θα έπρεπε το Διεθνές Δικαστήρια της Χάγης να είναι αρμόδιο για τη διευθέτηση των διμερών προβλημάτων. Εμείς προτείνουμε αυτή τη διαδικασiα και όσον αφορά τις διαφορές μας με την Τουρκία στο Αιγαίο.

taz : Λέτε, ότι ειδικά η Ελλάδα πρέπει να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη για την προσέγγιση της Τουρκίας στην Ε.Ε.. Πώς αντιδρούν οι εταίροι στην Ε.Ε., δεδομένου ότι η Ελλάδα δεν εμφανίζεται πλέον ως ο αποδιοπομπαίος τράγος για την παρελκυστική πολιτική της Ε.Ε. έναντι της Τουρκίας;

Παπανδρέου : Βλέπω ένα ωφέλιμο αποτέλεσμα. Τώρα, η Ε.Ε. ως σύνολο πρέπει να αντιμετωπίσει το θέμα με περισσότερη διαφάνεια και ειλικρίνεια. Όλοι οι άλλοι πρέπει τώρα να πουν ξεκάθαρα, εάν και υπό ποίο καθεστώς θέλουν την Τουρκiα στην Ε.Ε..

taz : Εσείς τι θέλετε;

Παπανδρέου : Εμείς οι Έλληνες θέλουμε μία ευρωπαϊκή Τουρκία και μάλιστα υπό την ουσιαστική του όρου έννοια, όχι μόνον κατ’ όνομα. Αυτό σημαίνει ότι η Τουρκία θα εξελιχθεί προς τη κατεύθυνση περισσότερης Δημοκρατίας, θα αλλάξει την εξωτερικοπολιτική της θεώρηση, ότι δεν θα αισθάνεται τόσο απειλούμενη -έτσι ώστε να είναι ικανή να βρει λύσεις γιοι διαφιλονικούμενα θέματα και ως προς τις σχέσεις της με την Ελλάδα.

taz : Αυτό θα το καταστήσετε σαφές στους συναδέλφους σας στο Ελσίνκι;

Παπανδρέου : Στο Ελσίνκι θα έχουμε πολύ χρήσιμες συζητήσεις για μία κοινή αντίληψη σε σχέση με την Τουρκία. Επίσης, και για θέματα που αφορούν το ποιες υποσχέσεις θα πρέπει να δοθούν από τουρκικής πλευράς.

taz : Αυτό ακούγεται, ως εάν να μην αναμένετε ακόμη ξεκάθαρη απόφαση.

Παπανδρέου : Ισχύει το εντελώς αντίθετο. Η Ελλάδα είναι υπέρ του να γίνει η Τουρκiα στο Ελσίνκι πραγματικά, και όχι μόνον φαινομενικά, υποψήφια για ένταξη στην Ε.Ε. χώρα. Θα πρέπει να διατυπώσουμε ειλικρινά την ευθύνη μας απέναντι στην υποψηφιότητα της Τουρκίας, αλλά και η Τουρκία πρέπει να ανταποκριθεi στην ευθύνη της. Εάν παίζουμε μόνον με τις λέξεις, τότε η τουρκική ελίτ θα μπορούσε ίσως για κάποιο σύντομο χρονικό διάστημα να αισθάνεται νικητής. Όμως, τα προβλήματα θα παρέμεναν τα iδια, και η Ε.Ε. θα έχανε μία καλή ευκαιρία.

taz : Ισχύουν για την ευρωπαϊκή υποψηφιότητα της Τουρκίας τα κριτήρια της Κοπεγχάγης που ισχύουν για όλες τις υποψήφιες χώρες; Ή υπάρχουν ιδιαίτερα κριτήρια για την Τουρκία;

Παπανδρέου : Για όλους ισχύουν τα ίδια κριτήρια. Αλλά, φυσικά, κάθε χώρα είναι διαφορετική και έχει διαφορετικά προβλήματα. Παραδείγματος χάριν σε σχέση με τις «μειονότητες» και με τις «σχέσεις καλής γειτονίας» τα προβλήματα για τη Ρουμανία εμφανίζονται διαφορετικά απ’ ότι για την Τουρκία.

taz : Αλλά, όσον αφορά τα μέτρα και σταθμά...

Παπανδρέου :...πρέπει να είναι τα ίδια. Ας μην ξεχνάμε ότι στο Ελσίνκι θα συζητήσουμε για ολόκληρη την ΝΑ Ευρώπη.

taz : Αναμένετε, ήδη πριv το Ελσίνκι, από την Άγκυρα μiα χειρονομία «καλής θέλησης»;

Παπανδρέου : Δεν θέτουμε τελεσίγραφο, αλλά χειρονομίες (καλής θέλησης εκ μέρούς της Τουρκίας) θα επηρέαζαν το κλίμα. Παραδεiγματος χάριν, εάν θα γίνονταν διαπραγματεύσεις για την Κύπρο. Ο Πρωθυπουργός Ετσεβίτ έχει ήδη δηλώσει ότι η Τουρκία δεν έχει καμία εδαφική αξίωση έναντι της Ελλάδος. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, αλλά θα έπρεπε να διατυπωθεί και εμπράκτως.

taz : Το ότι εσείς συνηγορείτε στην αναγνώριση στην Τουρκία καθεστώτος υποψήφιας χώρας είναι κάτι που δεν έχει θετική απήχηση σε ολόκληρη την Ελλάδα. Αυτό ισχύει προπάντων για τις δηλώσεις σας σχετικά με την «μουσουλμανική μειονότητα» στη Θράκη.

Παπανδρέου : Στην περιοχή των Βαλκανίων ανέκαθεν υπήρχαν φόβοι σχετικά με τις μειονότητες, επειδή αυτό συνδέεται με εδαφικά θέματα. Οι μειονότητες χρησιμοποιήθηκαν σαν «δούρειος ίππος», προκειμένου να επιβληθούν μετατοπίσεις συνόρων. Ο φόβος αυτός υπάρχει και στην Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, εμείς θέλουμε να επιδράσουμε στην περιοχή ως παράγοντας «εξευρωπαϊσμού».

taz : Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την πρόσδεση της (περιοχής) στην Ευρώπη;

Παπανδρέου : Πολλά πράγματα: οικονομική ανάπτυξη, δημοκρατική πρόοδος και περιφερειακές δομές ασφάλειας. Σε όλα αυτά αποφασιστικό ρόλο παίζουν οι μειονότητες. Εάν η Ελλάδα θέλει να διαμεσολαβήσει για τους γείτονές της, πρέπει η ίδια να εμφανίζεται αξιόπιστη. Γι' αυτό εμείς αποδίδουμε μεγάλη σημασία στην τήρηση των διεθνών θεσμών, όπως είναι το Συμβούλιο της Ευρώπης και ο ΟΑΣΕ.

taz : Δεν θα μπορούσε η κυβέρνησή σας να το καταστήσει αυτό πιο σαφές στην ελληνική κοινή γνώμη;

Παπανδρέου : Η κοινή γνώμη αντιλαμβάνεται όλο και περισσότερο, πόσο θετικό είναι να ενσωματωθούν στην ελληνική κοινωνία οι μουσουλμανικές μειονότητες. Σ’ αυτό ανήκει και το δημοκρατικό δικαίωμα να αυτοπροσδιορiζουν την ταυτότητά τους είτε ως Τούρκοι, είτε ως Πομάκοι ή ως Ρόμα. Αυτό δεν έχει να κάνει με αποσχιστικές αξιώσεις. Η θέση μου αυτή υποστηρίχθηκε από πολλούς πολιτικούς και διανοούμενους και αυτό είναι ευχάριστο.

taz : Τι σημαίνει αυτό για το ρόλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας; Σήμερα, ένα τζαμί μπορεί να ιδρυθεί μόνον με τη σύμφωνη γνώμη του ορθόδοξου Επισκόπου της περιοχής.

Παπανδρέου : Αυτό δεν είναι έτσι ακριβώς. Η απόφαση εναπόκειται στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, το οποίο θα πρέπει όμως να λάβει υπόψη του και τη γνώμη του Επισκόπου. Αλλά αυτό θα το συζητήσουμε με την Εκκλησία. Θέλουμε να εναρμονίσουμε τη νομοθεσία μας με το σεβασμό της Ορθόδοξης Εκκλησίας, αλλά και των άλλων θρησκευμάτων.

taz :  Ένα άλλο διμερές θέμα είναι η οικονομική βοήθεια που έχει εγκριθεί για την Τουρκία από την Ε.Ε. στα πλαίσια της Τελωνειακής Ένωσης. Η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να μπλοκάρει την βοήθεια αυτή;

Παπανδρέου : Μετά τους σεισμούς στην Τουρκία, εμείς ζητήσαμε να καταβληθούν χρήματα για ανθρωπιστική βοήθεια, τα οποία εν μέρει προέρχονται και από αυτά τα κονδύλια. Παράλληλα έχουμε ακόμη επιφυλάξεις όσον αφορά τους σχετικούς με την Τελωνειακή Ένωση οικονομικούς πόρους.

taz : Γιατί;

Παπανδρέου : Αυτό έχει να κάνει με τις εμπειρίες μας: μετά την συμφωνία για την Τελωνειακή Ένωση, το 1995, ελπίζαμε σε καλλίτερες σχέσεις. Αντ’ αυτού, σημειώθηκε στις αρχές του 1996, συνοριακή διαμάχη για τα Ίμια. Έτσι, η κυβέρνηση Τσιλέρ άνοιξε ένα εντελώς νέο κεφάλαιο. Μετά την Τελωνειακή Ένωση, αντί να μειωθούν τα προβλήματα, είχαμε το νέο πρόβλημα με τις «γκρίζες ζώνες» και εδαφικές διεκδικήσεις. Αλλά τώρα προτείνουμε, στο Ελσίνκι, τα μπλοκαρισμένα χρήματα να ενταχθούν -σε συνάφεια με το καθεστώς της υποψηφιότητας της Τουρκίας- σε ένα νέο οικονομικό πακέτο.

taz : Υπάρχει η θεωρία ότι η Τουρκία είναι πρόθυμη για μία λύση στο Κυπριακό πρόβλημα με αντάλλαγμα την ένταξή της στην Ε.Ε.. Πολλοί όμως, αμφιβάλλουν, για το κατά πόσον ενδιαφέρονται πράγματι σοβαρά για κάτι τέτοιο οι αποφασιστικής σημασiας δυνάμεις (της Τουρκίας), κυρίως δε οι στρατιωτικοί.

Παπανδρέου : Ανέκαθεν ήμασταν της άποψης ότι η πρόοδος στις μεταξύ Τουρκίας-Ευρώπης σχέσεις μπορούν να δημιουργήσουν ένα καλύτερο κλίμα για μία λύση στο Κυπριακό. Ωστόσο, εδώ υπολογίζουμε στην αλληλεγγύη των εταiρων μας.

taz : Αναφέρεσθε και σε εκείνους τους εταίρους που λένε ότι η Κύπρος θα πρέπει να ενταχθεi στην Ε.Ε., εφόσον λυθεί το πολιτικό πρόβλημα;

Παπανδρέου : Θέλουμε την διαβεβαίωση των φίλων μας στην Ε.Ε., ότι η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν θα μπλοκαρισθεί έμμεσα από ένα τουρκικό βέτο. H διαβεβαίωση αυτή θα πρέπει παράλληλα να αποτελέσει ένα κίνητρο για την Άγκυρα. Θα πρέπει να πούμε στους Τούρκους: ναι, εμείς σας θέλουμε στην ευρωπαϊκή οικογένεια, αλλά θα ήταν καλό να έχουμε πιο ενωρίς μέσα στην ευρωπαϊκή οικογένεια τους Τουρκοκύπριους. Γιατί θέλετε να τους κρατήσετε έξω από την οικογένεια, στην οποία θέλετε να ενταχθείτε εσείς οι ίδιοι;