Browse through our Interesting Nodes of the Hellenic Communities of the Diaspora Read the Convention Relating to the Regime of the Straits (24 July 1923) Read the Convention Relating to the Regime of the Straits (24 July 1923)
HR-Net - Hellenic Resources Network Compact version
Today's Suggestion
Read The "Macedonian Question" (by Maria Nystazopoulou-Pelekidou)
HomeAbout HR-NetNewsWeb SitesDocumentsOnline HelpUsage InformationContact us
Monday, 18 March 2024
 
News
  Latest News (All)
     From Greece
     From Cyprus
     From Europe
     From Balkans
     From Turkey
     From USA
  Announcements
  World Press
  News Archives
Web Sites
  Hosted
  Mirrored
  Interesting Nodes
Documents
  Special Topics
  Treaties, Conventions
  Constitutions
  U.S. Agencies
  Cyprus Problem
  Other
Services
  Personal NewsPaper
  Greek Fonts
  Tools
  F.A.Q.
 

Πίσω από την τελωνειακή ένωση Ε.Ε.-Τουρκίας και την

εκλογική άνοδο των ισλαμιστών

Οι ελληνο-τουρκικές σχέσεις και οι άγνωστες εκκρεμότητες

του Βλάση Αγτζίδη

Η πρόσφατη τελωνειακή ένωση της Τουρκίας με την Ευρώπη καθώς και η εκλογική άνοδος των ισλαμιστών, ενεργοποίησε για άλλη μια φορά τις ελληνικές ανασφάλειες. Οι ποικίλες διαμαρτυρίες και οι φόβοι που διατυπώθηκαν απόδειξαν την μερική εικόνα που έχουμε για τον γείτονά μας στην Ανατολή και την έλλειψη γνώσης για τη φύση του επιθετικού "γίγαντα με τα πήλινα πόδια". Η δαιμονολογική προσέγγιση από τη μιά και από την άλλη η άκριτη αποδοχή των δυτικών απόψεων περί ισλαμικού κινδύνου στην Τουρκία απέδειξαν το μικρό βάθος της σύγχρονης ελληνικής σκέψης. Ανάδειξαν παράλληλα την μεγάλη αναγκαιότητα πλήρους γνώσης των παραμέτρων που συνθέτουν τις ελληνο-τουρκικές σχέσεις, αποκωδικοποίησης της παλιάς μας σχέσης με τους λαούς της Τουρκίας και συνειδητοποίηση των ιστορικών εκκρεμοτήτων, που ακόμα παραμένουν ανεξάρτητα από τη θέληση του οιουδήποτε αναλυτή.

Στο άρθρο αυτό θα μας απασχολήσει μία από τις πλέον απωθημένες εκκρεμότητες. H τύχη των ελληνικών μνημείων που έτυχε να βρίσκονται στη τουρκική επικράτεια.

Η ύπαρξη ενός τεράστιου αριθμού ελληνικών μνημείων, αρχαίων και βυζαντινών, στη σημερινή Τουρκία και η προσπάθεια των τουρκικών κυβερνήσεων να οικειοποιηθούν την κληρονομιά αυτή δημιουργεί ένα τεράστιο ζήτημα, που ξεκινά από την σφαίρα της ηθικής και φτάνει στο διεθνές δίκαιο. Αφορμή για την ανάδειξη του ζητήματος αυτού έδωσαν τουρκικές διεκδικήσεις των γλυπτών του ναού του Διός της Περγάμου, που κλάπηκε από τους Γερμανούς και βρίσκεται σήμερα στο μουσείο του Βερολίνου, καθώς και παλιότερες απόψεις, όπως αυτή του Οζάλ, που επιχειρούσαν την οικειοποίηση και αυτού ακόμα του Ομήρου. Αποκορύφωμα του τουρκικού θράσους υπήρξε η πρόσφατη έκδοση του βιβλίου "Ancient Turkey" που παρουσιάζει όλο τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό της Ιωνίας, Αιολίας κ.λπ. ως τουρκικό. Το γκεμπελικό αυτό βιβλίο φιλοξενήθηκε ακόμα και στα οξφορδιανά βιβλιοπωλεία.

Οι προϋποθέσεις

Το ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εμφανίστηκε το πρόβλημα οφείλεται στον τρόπο επίλυσης του ανατολικού ζητήματος και στην μικρασιατική καταστροφή. Η "αιχμαλωσία" των μνημείων είναι ακόμα μία ιστορική εκκρεμότητα που δημιούργησε η "νέα τάξη πραγμάτων του 1922". Δηλαδή μια εκκρεμότητα που δημιουργήθηκε από την ανώμαλη επίλυση του εθνικού προβλήματος στην τότε οθωμανική αυτοκρατορία. Η πολυεθνική φεουδαρχική αυτοκρατορία δεν αντικαταστάθηκε από επί μέρους σύγχρονα εθνικά κράτη με βάση τα δικαιώματα των υπόδουλων γηγενών εθνών, αλλά από ένα ενιαίο κράτος, βίαια ομογενοποιημένο, στο οποίο κυριαρχούσε μια ομάδα Τούρκων στρατιωτικών και γραφειοκρατών, λαϊκιστών και αντιϊσλαμιστών. Η ομάδα αυτή κυριάρχησε σε έναν εκτεταμμένο μη τούρκικο χώρο. Στη γειτονική χώρα εγκαθιδρύθηκε μια στρατοκρατική αυταρχική διοίκηση, η οποία προσπάθησε από τα πάνω να φτιάξει με την βία θεσμούς, κοινωνία και τάξεις. Με την διαρκή τρομοκρατία κατάφερε να εξαφανίσει τις "εχθρικές" μειονότητες που είχαν παραμείνει στο έδαφός της και να εκτουρκίσει, επιφανειακά, τις πολυεθνικές μουσουλμανικές μάζες.

Ο τούρκικος Δούρειος Ιππος

Για τα ελληνικά μνημεία ακολουθήθηκαν διάφορες πολιτικές. Κατ' αρχάς αντικαταστάθηκαν τα ελληνικά τοπωνύμια με τούρκικα και καταστράφηκαν τα μνημεία (εκκλησίες, μοναστήρια, νεκροταφεία κ.λπ.) που αποδείκνυαν την πρόσφατη εγκατοίκηση των εδαφών αυτών από ελληνικό πληθυσμό. Για δε τα αρχαία και βυζαντινά μνημεία επιλλέχτηκε η εγκατάλειψη στη φθορά του χρόνου, στις επιλλεκτικές καταστροφές των βυζαντινών αγιογραφιών, στην αρχαιοκαπηλία και στις ανάγκες των χωρικών για οικοδομική ύλη. Αργότερα, μετά από πρωτοβουλία των ξένων αρχαιολογικών σχολών και ανάπτυξης της τουριστικής πολιτικής στην Τουρκία ξεκίνησε μια πολιτική σχετικής συντήρησης των αρχαιοτήτων.

Παράλληλα όμως υιοθετήθηκε η συστηματική απόκρυψη της προέλευσης των μνημείων αυτών και η χυδαία χρήση τους (όπως για παράδειγμα ο Δούρειος Ιππος στην Τροία). Σ' όλα τα ενημερωτικά κείμενα η ιστορία ξεκινά από τους ρωμαϊκούς, το πολύ Hellenistic, χρόνους. Πουθενά δεν υπάρχουν οι Ελληνες. Οι Γιουνάνηδες δεν πέρασαν ποτέ από την Ιωνία!

Η πολιτική αυτή των Τούρκων, έκρυβε την απόλυτη ανασφάλειά τους, για ένα χώρο που ήξεραν πολύ καλά ότι δεν ήταν δικός τους. Η ανασφάλεια αυτή ήταν η αιτία να διατηρηθεί η βίζα για τους Μικρασιάτες ακόμα κι'όταν ο μακαρίτης Οζάλ κατήργησε τη βίζα για τους υπόλοιπους Ελληνες. Κανείς Ελλήνας που στο διαβατήριό του έγραφε ότι γεννήθηκε στην Μικρά Ασία δεν έμπαινε, ούτε μπαίνει, στην Τουρκία χωρίς βίζα.

Εμπρός για τη "Κόκκινη Μηλιά";

Τελικά το ερώτημα είναι τι θα γίνει με όλα αυτά. Με τα κλεμμένα της Περγάμου, με την Μικρά Ασία, με τους γείτονές μας Τούρκους και το απίθανο θράσος τους; Μήπως η άποψή μας θα έπρεπε να είναι μια παλινδρόμηση του τύπου "Να επιστρέψουν η Τούρκοι στην Κόκινη Μηλιά", τον δικό τους γενέθλιο χώρο της Κεντρικής Ασίας;

Η απάντηση είναι πολύ πιο απλή. Η Τουρκία περνά σήμερα την τελευταία φάση του Ανατολικού Ζητήματος. Η απόκτηση εθνικής συνείδησης από τις μουσουλμανικές εθνότητες, με κορυφή του παγόβουνου το κουρδικό κίνημα, επανέφερε επί τάπητος το εθνικό πρόβλημα. Ας περιμένουμε λοιπόν την φυσική κατάληξη της νομοτέλειας, εκτός εάν και πάλι οι γενοκτονίες παρατείνουν για μερικές δεκαετίες την επίλυση του προβλήματος.

Από την στιγμή που επιλυθεί η μεγάλη αυτή ιστορική εκκρεμότητα του εθνικού προβλήματος και η τουρκική κοινωνία αποκτήσει φυσιολογική ζωή με δημοκρατία και σεβασμό της ιστορίας και της φυσικής ύπαρξης των μη τουρκικών εθνών, τότε θα βρούμε τους πραγματικούς και ανθεκτικούς τρόπους συνύπαρξης και φιλίας. Οταν οι Τούρκοι δεν θα διστάζουν να μιλήσουν για την πραγματική προέλευση των ελληνικών αρχαιοτήτων της Μικράς Ασίας, όταν οι Κούρδοι δεν θα θεωρούνται "ορεινοί Τούρκοι" και "κακοί τρομοκράτες", όταν οι Λαζοί, οι Τσερκέζοι, οι πολυάριθμοι ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι και κρυπτοχριστιανοί του Πόντου και οι δεκάδες άλλες εθνικές ομάδες δεν θα έχουν κανένα πρόβλημα κατοχύρωσης της ταυτότητάς τους και ανάδειξης της φυσιογνωμίας τους τότε θα βρούμε σίγουρα τους τρόπους επικοινωνίας. Μέχρι τότε όμως πρέπει να περιφρουρούμε με κάθε τρόπο αυτό που μας έμεινε: την ελεύθερη Ελλάδα και την ιστορική μας μνήμη.

Mέχρι τότε...

Μέχρι τότε θα πρέπει να αντιστεκόμαστε στην προσπάθεια των Τούρκων να παρουσιάσουν τα ελληνικά μνημεία ως κοινή κληρονομιά των ανατολικών λαών.

  • Να αντιδράσουμε στην ουδετεροποίηση του πολιτισμού μας. Να τονίσουμε ότι τα μνημεία αυτά ήταν οργανικό συστατικό του μικρασιατικού οικοσυστήματος πριν αυτό καταστραφεί από τις γενοκτονίες.
  • Να συντηρήσουμε την ιστορική μνήμη των ελληνικών μικρασιατικών πληθυσμών μέσα από την συνειδητοποίηση των εσωτερικών ιστών που υπήρχαν στην Ιωνία και στον Πόντο. Και ένας βασικός ιστός ήταν αυτός που συνέδεε τις ελληνικές αρχαιότητες με τον ζωντανό ελληνικό πληθυσμό.
  • Να οργανώσουμε σε παγκόσμιο επίπεδο την πολιτιστική μας αντεπίθεση και να προβάλλουμε τα ελληνικά μνημεία της Μικράς Ασίας, αρχαία, μεσαιωνικά και νεότερα.
  • Μέχρι τότε θα πρέπει να καταγγέλλουμε κάθε προσπάθεια παραχάραξης της ιστορίας και διεκδίκησης της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς καθώς και να αναζητήσουμε τα κοινά πολιτισμικά στοιχεία που μας συνδέουν με το λαό της Τουρκίας. Να χρησιμοποιήσουμε θετικά, δίχως φόβο, τους πολιτικούς και πολιτιστικούς θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
  • Να αρχίσουμε επί τέλους τον διάλογο σε σχέση με την Μικρά Ασία, τις ιστορικές εκκρεμότητες και τις προοπτικές που ανοίγονται. Εναν διάλογο που πρέπει να οδηγήσει στην επεξεργασία πολιτικής για το μεγάλο ζήτημα των ελληνικών μνημείων, τα οποία υφίστανται την βάναυση συμπεριφορά του κατακτητή, είτε με τη φυσική καταστροφή, είτε με το σφετερισμό.

    Ενάντια στον τοπικισμό

    Η στάση αυτή είναι περισότερο αναγκαία από ποτέ, όχι μόνο γιατί βρισκόμαστε σε μια εξαιρετικά ρευστή εποχή αλλά γιατί και η ίδια η Ελλάδα παρουσιάζει συμπτώματα σήψης, αλλοτρίωσης και αποσύνθεσης ακόμα. Γιατί αντί της ισχυρής ιστορικής μνήμης βλέπουμε να αναπτύσσονται τελευταία επικίνδυνα φαινόμενα απομόνωσης και ανάδυσης τοπικισμών. Ειδικά στη βόρεια Ελλάδα το ιδεολόγημα του "κράτους των Αθηνών" απειλεί να αντικαταστήσει πλήρως αυτή την ιστορική μνήμη με εμφυλιοπολεμικές τοπικιστικές απόψεις. Και αυτή είναι μια τάση που καλλιεργείται από πλήθος διαφορετικών συμφερόντων που ξεκινούν από τους πράκτορες των Σλαβομακεδόνων των Σκοπίων και φτάνουν μέχρι τους τριτοκοσμικούς "Ιταλούς". Η αντιμετώπιση αυτών των επικίνδυνων τοπικισμών μπορεί να γίνει μόνο με την ενεργοποίηση της ιστορικής μνήμης, την ανασύνθεση των προσφυγικών ταυτοτήτων και τη συνειδητοποίηση των μεγάλων εκκρεμοτήτων που υπάρχουν στην περιοχή μας.


    Ενθετο: Οι ιστορικές εκκρεμότητες και η ελληνική εμπλοκή

    Η Ελλάδα έχει μεγαλύτερη σχέση με τον χώρο της σημερινής Τουρκίας απ'ότι είναι καταγραμμένο στη σύγχρονη γνώση των νεοελλήνων. Δεν είναι πολλά τα χρόνια που η καθ'ημάς Ανατολή ήταν ζωντανή και παρούσα. Μέχρις ότου ο Πόντος, η Ιωνία, η Ανατολική Θράκη βρέθηκαν υπό εθνικιστική τουρκική κυριαρχία και μαζί τους η Αρμενία και το Κουρδιστάν. Το εθνικό πρόβλημα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας "λύθηκε" με τις φοβερές γενοκτονίες των χριστιανικών εθνών και την επικράτηση της "νέας τάξης πραγμάτων του 1922". Εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες καθώς και Αρμένιοι, σφαγιάστηκαν για να γίνει "τουρκικός" ο χώρος. Βέβαια οι αλύτρωτοι αντιστάθηκαν όσο μπόρεσαν. Οι Ελληνες της Ιωνίας με το κίνημα για Ενωση με την Ελλάδα κατ' αρχάς και με την ύστατη απελπισμένη προσπάθεια για Μικρασιατική Αυτονομία. Οι Ελληνες στον Πόντο με δυναμικό αντάρτικο κίνημα που στόχευε στην δημιουργία δεύτερου ελληνικού κράτους, την Δημοκρατία του Πόντου. Οι Αρμένιοι τέλος με τον απελπισμένο αγώνα τους για ανεξαρτησία.

    Η μοίρα επέβαλλε στε ενάμιση εκατομμύριο Ελληνες της Ιωνίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης να καταφύγουν πρόσφυγες στην ελεύθερη βαλκανική Ελλάδα. Αντί της απελευθέρωσης η σφαγή, η προσφυγιά και η υποδούλωση της πατρίδας τους. Πίσω τους όμως άφησαν τα δημιουργήματα των αρχαίων και βυζαντινών προγόνων καθώς και τις τεράστιες δικές τους περιουσίες.

    Οι περιουσίες τους εξισώθηκαν -με ευθύνη του Βενιζέλου- με αυτές των μουσουλμάνων της Ελλάδας που ανταλλάχθηκαν. Οι μουουλμανικές περιουσίες αντιστοιχούσαν μόλις στο ένα δέκατο των δικών τους περιουσιών. Ετσι, η πρωταρχική συσώρρευση κεφαλαίου της ανύπαρκτης έως τότε τουρκικής αστικής τάξης έγινε με την λεηλασία των ελληνικών περιουσιών της Μικράς Ασίας.

    Το φοβερά αυτά γεγονότα αποτελούν τη βάση μιας εκ των μεγαλυτέρων ιστορικών εκκρεμοτήτων της περιοχής μας. Η προσπάθεια ποικίλων ελλαδικών κύκλων τις τελευταίες επτά δεκαετίες να εξοβελίσουν αυτή την ιστορική γνώση από τη συλλογική μνήμη των Ελλήνων δεν ήταν αρκετή να εξαλείψουν τις πραγματικές εκκρεμότητες.

    Β.Α.

    Ελληνισμός: [Διασπορά] [Πρώην ΣΣΔ] [Μικρά Ασία] [Τουρκία] [Βόρειος Ήπειρος] [Πόντος]
  • Back to Top
    Copyright © 1995-2023 HR-Net (Hellenic Resources Network). An HRI Project.
    All Rights Reserved.